Projectengineering voor ZAS

Peter is via MULTI.engineering projectingenieur bij ZAS

MULTI.engineering biedt voor klanten in de industrie, bouw en infrastructuur services aan in drie expertisedomeinen, waaronder projectengineering. Peter Van den Bosch is sinds twee jaar als freelance expert via MULTI.engineering aan de slag bij ZAS* (Ziekenhuis aan de Stroom). Lees hier hoe hij zijn job als projectingenieur in een ziekenhuisomgeving precies invult en wat die zo bijzonder maakt.

“Eerder in mijn loopbaan was ik consultant in de elektrotechnische sector en in audiovisuele installaties. Toen ik bij MULTI.engineering terechtkwam, had ik slechts een beperkte ervaring in de medische wereld. Maar dat maakt de opdracht bij ZAS net zo interessant voor mij: ik bijt me nu eenmaal graag vast in complexe vraagstukken.”

Communicatie is key

Wat is voor jou de grootste uitdaging als projectingenieur bij ZAS?

Peter Van den Bosch: Bij de renovatie- of verbouwingsprojecten die ik beheer zijn erg veel stakeholders betrokken: de medische staf en verplegers, de diensten Preventie, Legal, Onderhoud, verantwoordelijken voor de ziekenhuishygiëne, de directie uiteraard … De uitdaging bestaat erin om iedereen mee te krijgen, zonder snelheid te verliezen en met respect voor het voorziene budget. Communicatie is daarbij key: zonder communicatie beweegt er helemaal niks. Er is geen wederzijds begrip, geen affiniteit, er ontstaan discussies … In mijn job als projectingenieur vormt communicatie dan ook een rode draad.

Welke fasen doorloopt een project doorgaans?

Peter Van den Bosch: Zodra een idee voor een renovatie of verbouwing gelanceerd is, bepalen we de scope, het budget en de timing. Na de goedkeuring hiervan wordt het project aan een projectmanager toegewezen. Eén van de eerste stappen die dan genomen moet worden, is het aanstellen van een architect of studiebureau. Dat gebeurt vaak via een openbare aanbestedingsprocedure. De dienst Procurement staat mij hierin bij voor het administratieve luik, terwijl ikzelf het technische gedeelte uitschrijf. Daarin gaat het immers om wat we precies willen realiseren. Diverse kleinere projecten worden frequent uitgevoerd zonder architect en/of studiebureau. Daarbij neemt de projectmanager de lead in de opmaak van het bestek, meetstaat enz. ...

Wanneer een architect of studiebureau aangesteld is, worden de ontwerpplannen opgesteld. Daarbij moeten we niet alleen rekening houden met de regelgeving, maar ook met specifieke eisen van gebruikers. Voor verloskamers gelden immers andere verwachtingen en noden dan voor operatiekamers. Alle eisen worden gebundeld in een ontwerpplan, vergezeld van een bestek en een meetstaat. Op dat moment wordt er een nieuw aanbestedingsdossier gelanceerd. Soms gaan we op zoek naar één algemene aannemer die het totaalproject op zich neemt, maar in andere gevallen kiezen we voor een opsplitsing tussen verschillende gespecialiseerde aannemers. Wanneer de biedingen binnenkomen, analyseren we die samen met de dienst Aankoop en de architect en/of het studiebureau, en bepalen we wie het beste voorstel ingediend heeft. Dan komt het erop aan om een concrete overeenkomst uit te werken en die te laten beëdigen door de directie. Pas daarna kan de realisatie van het project echt van start gaan.

Een verbouwings- of renovatieproject heeft vaak een stevige impact op het gebruik van de infrastructuur. Hoe moeilijk is het om daarbij echt aan alles te denken?

Peter Van den Bosch: Bij zo’n project is het inderdaad zaak om alle interne stakeholders meteen op de hoogte te brengen van de plannen. Zo krijgt iedereen ook de nodige tijd om eventueel een tijdelijke verhuis te regelen. ZAS heeft hiervoor een gedetailleerde takenmatrix opgesteld, zodat er zeker niemand of niks vergeten wordt.

Tijdens de uitvoeringsfase moeten we vanzelfsprekend rekening houden met alle diensten die in de buurt van de verbouwing gehuisvest zijn. Als je het water afsluit op een bepaalde afdeling, is het best mogelijk dat dit ook gevolgen heeft voor andere afdelingen. Binnen ZAS wordt er hiervoor binnen de Technische Cel Projecten intens samengewerkt tussen de teams Technieken en Bouwkunde. Zelf ben ik vrij multidisciplinair en word ik dus ingezet in beide teams. Al leid ik sommige projecten ook alleen, zoals een project waarbij asbestleidingen in kelders vernieuwd moesten worden of een nieuw cathlab gebouwd wordt.

Een project beheren is per definitie dus een erg gevarieerde en veelzijdige job?

Peter Van den Bosch: Absoluut. Het organiseren van opvolgingsmeetings, communicatie met alle betrokken afdelingen en partijen, de kwaliteit van het technische luik bewaken, het budget beheren, tussentijds rapporteren … het hoort er allemaal bij.

Finaal wordt het project opgeleverd door de aannemer?

Peter Vandenbosch: In twee fasen. Bij de voorlopige oplevering dienen verschillende entiteiten binnen ZAS te bevestigen dat alles conform de wetgeving en interne regels is. Denk bijvoorbeeld aan de luchtdruk en de stralingsbescherming in bepaalde kamers. Er worden verschillende keuringen georganiseerd om eventuele fouten of beperkingen uit te sluiten. Pas als dit achter de rug is, wordt de vernieuwde afdeling in dienst genomen.

Er gaat dan een jaar voorbij tot aan de definitieve oplevering. Als er in die tussenperiode een probleem vastgesteld wordt, dan bekijken we samen met de Dienst Onderhoud of het onder een garantieregeling valt en wie dit moet oplossen. Aan de definitieve oplevering zit ook een administratief/financieel luik, dat bepaalt wanneer welke borg gelicht mag worden?

Mogelijke struikelblokken

Welke factoren maken of kraken een project volgens jou?

Peter Van den Bosch: Je kan veel zelf coördineren, maar tegelijkertijd werk je met heel veel mensen samen. Communicatie en overleg zijn allesbepalend. Ik vind de menselijke factor erg belangrijk. Diplomatie en een vertrouwenssfeer zijn een must.

En welke struikelblokken kom je soms tegen?

Peter Van den Bosch: Compliance met de regelgeving is cruciaal, maar niet altijd eenvoudig. Ook moet je rekening houden met architecturale aspecten: er worden steeds strengere eisen gesteld, maar de beschikbare ruimte groeit niet mee. Een ziekenhuisomgeving is dan nog eens erg specifiek. In kamers voor intensieve zorgen moeten de aansluitingen allemaal op vooraf bepaalde plaatsen hangen, om welbepaalde redenen. Je moet als projectmanager of -ingenieur begrijpen waarom dat zo is, want op die manier kan je, als dat nodig is, inschatten hoeveel marge je hebt om daar licht van af te wijken. Enkele centimeters kunnen soms een wereld van verschil maken. Het vertalen van de noden van de gebruikers naar de technische realisatie is ongetwijfeld de grootste uitdaging. Maar tegelijkertijd ook de belangrijkste, want een ziekenhuis is er nu eenmaal om mensen te helpen, en dat moet in de best mogelijke omstandigheden kunnen gebeuren.

Voorts spreekt het voor zich dat de hygiëne in een ziekenhuis geen compromissen toelaat. Zo moeten we bijvoorbeeld kost wat kost vermijden dat er stof van de verbouwingswerken naar het operationeel gedeelte van een ziekenhuis overwaait.

Ook de diversiteit aan technieken, elektriciteit, HVAC, medische gassen, ICT, … zorgt soms voor bijkomende uitdagingen. En tot slot is geluidsoverlast een meer recente uitdaging. Stel, je plaatst een luchtgroep op het dak van een site. De motor en uitblaas van zo’n luchtgroep maakt uiteraard geluid. De combinatie hiervan met het al aanwezige omgevingsgeluid kan bepaalde normen overschrijden. Dan moeten we ook hiervoor oplossingen zoeken.

Met welke projecten ben je nu bezig?

Peter Van den Bosch: Met verschillende. De resterende fases van een volledige renovatie van verschillende ziekenhuisvleugels, waaronder de bouw van twaalf nieuwe operatiekwartieren met de renovatie van de onderliggende afdelingen Intensieve Zorgen. Ook de bouw van een nieuw en de optimalisatie van vijf bestaande Cathlabs is een project dat ik momenteel opvolg. Dit is een erg boeiend project, omdat we moeten nadenken hoe we willen dat zo’n Cathlab er in de toekomst uitziet. Daarbij moeten we onder andere voldoen aan steeds strengere eisen inzake luchtkwaliteit. En verder zijn er nog projecten voor de vernieuwing van een Spect-scan en van twee telezalen voor nucleaire beeldvorming.

Stel dat je jouw job in drie foto’s zou moeten visualiseren. Wat zou er op die foto’s te zien zijn?

Peter Vandenbosch: Op het eerste beelden van mensen die met elkaar overleggen. Op het tweede een technologisch detail, want onze job vraagt ook heel wat inzicht. En op de laatste foto een patiënt die verzorgd wordt, want dat is de essentie. Ik probeer me dan ook zo vaak mogelijk in de plaats te stellen van een uitvoerder, zoals een chirurg, verpleegkundige of bijvoorbeeld iemand die de beeldvorming voor zijn rekening neemt. Daarbij vraag ik me af hoe zij zich idealiter in de ruimt bewegen, welke moeilijkheden ze zullen ervaren, … Die inleving helpt me om mijn job zo goed mogelijk uit te voeren.

*Het Ziekenhuis aan de Stroom (ZAS) is ontstaan uit de fusie tussen ZNA (ZiekenhuisNetwerk Antwerpen) en GZA Ziekenhuizen. Die fusie vond plaats op 1 juli 2024.

ZAS is de grootste gezondheidsorganisatie in België. Hun 10.000 medewerkers en 1.000 artsen zorgen op jaarbasis voor 1.400.000 raadplegingen, 140.000 dagopnames en 8.500 bevallingen. Dat doen ze op 13 campussen, verspreid over heel Antwerpen van Noord tot Zuid.